"το ύποπτο περιστατικό βρίσκεται υπό πλήρη έλεγχο και προστασία"

Η Σόντακ φωτίζοντας ακριβώς τη συμβολική ισχύ της νόσου, εξηγεί: "Πρώτα, τα αντικείμενα του βαθύτερου δέους (διαφθορά, σήψη, βεβήλωση, ανομία, αδυναμία) ταυτίζονται με τη νόσο. Η ίδια η νόσος γίνεται μια μεταφορά. Κατόπιν, υπό την ονομασία της νόσου (δηλαδή, με τη χρησιμοποίηση της νόσου ως μεταφοράς), αυτή η φρίκη επι-τίθεται σε άλλα πράγματα. Η νόσος παίρνει μορφή επιθέτου...Οι επιδημικές νόσοι υπήρξαν συνηθισμένο σύμβολο της κοινωνικής αταξίας".

(Σόντακ Σούζαν,""Η Νόσος ως Μεταφορά")

Οι μεταφορικές χρήσεις της νόσου γεφυρώνουν εκ νέου τις φυσικές και κοινωνικές επαφές. Οι διαρκείς βιολογικές υπενθυμίσεις καθίστανται σταδιακά πρωτόκολλα χρήσης, συμβάσεις και αποκλεισμοί. Η "βιολογικότητα" φέρει, δηλαδή, ένα ισχυρό κοινωνικό φορτίο. Και αυτό που καλείται να εξασφαλίσει, την αρτιότητα των βιολογικοκοινωνικών συνδέσεων δεν είναι άλλο από την έννοια του καθαρού. Η βιολογική ζωή και η κοινωνική ζωή, δηλαδή, συναντιούνται σε έναν ορίζοντα καθαρ(ι)ότητας. Η καθαρ(ι)ότητα δε θα εγγυηθεί μονάχα την υγιή οργανική αναπαραγωγή, δε θα ενισχύσει μονάχα τη χημική άμυνα των κυττάρων, αλλά εξαρχής θα συμβολίσει τη διατήρηση μίας πρέπουσας κοινωνικής τάξης. Το καθαρό και άρα υγιές σώμα οφείλει να ανήκει σε μία καθαρή και υγιή κοινωνία και μία τέτοια σχέση δεν μπορεί παρά να φιλοξενείται σε έναν καθαρό χώρο. Από τις περιγραφές των πόλεων του 19ου αιώνα και τις ηθικές προεκτάσεις του υλικά καθαρού μέχρι τα ακάθαρτα ανθρώπινα σώματα που καταδικάζουν το ίδιο το κοινωνικό σώμα σε θάνατο, από τα τελετουργικά καθαρότητας των μη δυτικών κοινωνιών και τη διατήρηση της δικής τους τάξης μέχρι την υγειονομική καραντίνα και το στρατόπεδο συγκέντρωσης, η καθαρ(ι)ότητα καλείται να οργανώσει τα σώματα,το χώρο και τα νοήματα. Καλείται, με λίγα λόγια, να αποκαταστήσει την τάξη. Και η μέριμνα για τη διάδοση τόσο της δημόσιας υγιεινής όσο και της υγείας δεν μπορεί παρά να διατυπώνει με βιοπολιτικούς όρους την εμπλοκή της καθαριότητας στη χωρική παραγωγή και την κοινωνική αναπαραγωγή. Γιατί το καθαρό και το υγιές που έχουν γίνει ηθικό και κοινωνικό χρέος, που κατάγονται από τη φυσική και βιολογική σφαίρα, αλλά κατοικούν συμβολικούς κόσμους, δεν μπορούν να διαδοθούν παρά μόνο μέσω μίας πολιτικής επιχείρησης που έχει ανάγκη τις εκτελεστικές αρχές για να επιτύχει.

Χρήστος Φιλιππίδης,

σώμα, χώρος & πολιτικές της καθαρ(ι)ότητας,

Ελευθεριακή Κουλτούρα